"Wykopaliska", John Preston - recenzja

 

Wątki odkryć archeologicznych w książkach i filmach zazwyczaj kojarzą mi się z efektownymi historiami, które oferują swoim odbiorcom atmosferę wielkiej przygody, nierzadko też z dynamiczną akcją w pakiecie. Natomiast Brytyjczyk John Preston, autor powieści „Wykopaliska”, obrał zupełnie inny, znacznie bardziej stonowany kierunek. Czy to dobrze? Cóż, odpowiedź zależy od tego, czego szczególnie szukacie zarówno w literaturze ogółem, jak i w takiej, która porusza wyżej wspomnianą tematykę.

 

Tytułowe wykopaliska dotyczą autentycznych wydarzeń, które miały miejsce w angielskim hrabstwie Suffolk pod koniec lat czterdziestych ubiegłego stulecia. Inspirując się tymże skrawkiem historii, pisarz przenosi czytelników na stanowisko archeologiczne w Sutton Hoo, gdzie pozwala bezpośrednio dojść do głosu kilku postaciom. Basilowi Brownowi – gleboznawcy i archeologu samouku, który zaczął wówczas stosowne prace przy tamtejszych kopcach. Edith Pretty, właścicielce tych terenów, a także młodej badaczce Peggy Piggot, która weźmie udział w wykopaliskach na późniejszym etapie fabuły. W epilogu pojawi się zaś jeszcze inny pierwszoosobowy narrator – syn Edith o imieniu Robert, przy czym jako dorosły już mężczyzna, w latach sześćdziesiątych minionego wieku.

 

John Preston snuje swoją opowieść w niespiesznym czy wręcz leniwym tempie, nadając całokształtowi obyczajową konwencję. Choć wątek prac archeologicznych odgrywa jak najbardziej istotną rolę, sposób jego poprowadzenia podporządkowany jest specyficznej, intymnej i spokojnej atmosferze utworu. Dlatego też nawet ekscytacja dokonanymi w toku rozkopów odkryciami oraz motyw naukowej rywalizacji nakreślone zostały z pewną powściągliwością. Dodać przy tym należy, że autor nie omieszkuje poruszyć kwestii emocji kluczowych bohaterów, acz również robi to ze sporą dozą subtelności. Z jednej strony, niekiedy miałam wrażenie, że aż za dużą. Z drugiej, doceniam narracyjną konsekwencję i muśnięcie wnętrz protagonistów pierwiastkami niedopowiedzeń. Oprócz tego, warto odnotować fakt, że w tle zarysowane zostały odzywające się jakby z oddali początki II wojny światowej. Słowem, książkowe postacie zachowują świadomość nadciągającego konfliktu zbrojnego na wielką skalę, lecz bardziej liczy się to, co jest tu i teraz.

 

W związku z powyższym, nie mamy do czynienia z trzymającą w napięciu lekturą, przez co czytelnicza propozycja spod pióra pana Prestona może niektórym wydać się momentami nużąca, zwłaszcza w obliczu braku nagłych zwrotów akcji. Jeżeli jednak sięgacie po kameralne i powoli płynące historie, a w książkach z motywem archeologii nie zależy Wam na stricte przygodowym ujęciu takiej tematyki, „Wykopaliska”, które to trzymają się zdecydowanie z dala od widowiskowości oraz awanturniczej aury, bynajmniej nie muszą być rozczarowaniem. Wprawdzie sama nie zaliczę tejże publikacji, skądinąd dość skromnej objętościowo, do grona moich ulubionych powieści, lecz w ogólnym rozrachunku nie żałuję kontaktu z owym tytułem.

 

 

 

-------------------------------------------------------------------

Tytuł polski: Wykopaliska

Tytuł oryginalny: The Dig

Autor: John Preston

Wydawnictwo: Prószyński i S-ka

Liczba stron: 272